Apel RKW - nadmierne wydłużenie czasu ustalenia wyników wyborów
Apel RKW w sprawie nadmiernego wydłużenia czasu ustalenia wyników wyborów
APEL otwarty do sędziów Państwowej Komisji Wyborczej, Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu RP i Prezydenta RP w sprawie zagrożenia wydłużenia czasu ustalenia wyników wyborów spowodowanego Uchwałą nr 211/2023 PKW a także obecnym stanem prawa wyborczego.
(Instrukcja postępowania Obwodowych Komisji Wyborczych podczas ustalania wyników wyborów i referendum w dniu 15 października 2023 r.).
Szanowni Państwo,
w związku z ostatnią nowelizacją Kodeksu Wyborczego, przewidującą nowy sposób klasyfikacji kart i głosów wyborczych, polegający na okazywaniu każdej karty wszystkim członkom Obwodowej Komisji Wyborczej (OKW) zgodnie z Kodeksem Wyborczym Art.71 §1b – stworzony został system, który zwiększy wiarygodność procesu wyborczego.
Pragniemy podkreślić, że przy poprzednio stosowanym sposobie klasyfikacji kart i głosów – wystarczyła jedna osoba nieuczciwa w składzie OKW, aby zafałszować wynik wyborów (głosy były klasyfikowane praktycznie w grupkach) a mężowie zaufania i obserwatorzy nie mieli praktycznie szans na obserwowanie wszystkich osób klasyfikujących głosy.
Natomiast w nowym systemie klasyfikacji przez okazywanie karty (głosu) całej komisji – wystarczy jedna osoba uczciwa spośród członków komisji a także mężów zaufania i obserwatorów aby zapewnić uczciwy wynik wyborów.
O taki właśnie system nasze Stowarzyszenie RKW im. Jerzego Targalskiego Ruch Kontroli Wyborów-Ruch Kontroli Władzy walczyło od wielu lat.
Jednak mając doświadczenie praktyczne dot. procedur wyborczych postulowaliśmy także o jednoczesne i konieczne obniżenie górnego progu wielkości obwodu wyborczego z obecnych 4000 mieszkańców do 2000 mieszkańców oraz proponowaliśmy inny, krótszy sposób liczenia oddanych głosów, wiedząc o tym, że nowy system wydłuży czas ustalania wyników głosowania.
Niestety nie doczekaliśmy się realizacji tych postulatów w trakcie ostatniej nowelizacji Kodeksu Wyborczego. Co prawda, w lutym b.r. w dniu zakończenia prac w Sejmie nad Kodeksem Wyborczym, przew. PKW sędzia Sylwester Marciniak obiecał nam spotkanie w kwietniu, na którym mieliśmy przedstawić nasze postulaty mające ten stan rzeczy poprawić już niekoniecznie w trybie noweli Kodeksu Wyborczego, ale w trybie Uchwały PKW, jako wytycznych do zbliżających się wyborów parlamentarnych.
Niestety do takiego spotkania nie doszło i to nie z naszej winy. Od czerwca do września br. publikowaliśmy na naszym portalu stowarzyszenierkw.org a także wysyłaliśmy do PKW oraz do Rządowego Centrum Legislacji (RCL) apele o zmianę tego stanu rzeczy, niestety bez skutku.
Poniżej przykład w jaki sposób należałoby uprościć procedury liczenia głosów by (nie tracąc poprawności liczenia) pewnych czynności nie powtarzać (31 razy – jak chce tego Uchwała 211 PKW) lecz by skrócić ten proces do minimum (według propozycji RKW do koniecznych powtórzeń czynności dojdzie w przypadku kart sejmowych i senackich tylko 8 razy).
Na potrzeby uzasadnienia naszego APELU posłużymy się poniższym przykładem teoretycznie dotyczącym właśnie dużego obwodu głosowania.
Założenia wstępne przyjęte dla przykładu: Liczba uprawnionych w obwodzie – 4000 wyborców;
Frekwencja – 50% (2000 wyborców);
Liczba kart pobranych przez wyborcę (Sejm+Senat+Referendum) – 3 karty;
Liczba kart wyjętych z urny – 6000 kart;
Czas konieczny do klasyfikacji pojedynczej karty przez jej okazywanie – średnio 15 sekund (Sejm: 20 s, Senat: 10 s, Referendum: 15 s);
Wynik:
Czas konieczny do sklasyfikowania wszystkich kart przez pojedyncze ich okazywanie (bez uwzględnienia czasu przeznaczonego na ich liczenie, pakowanie i sporządzenie protokółu końcowego):
– 25 godzin przy założeniu wyboru wariantu I (tylko jedna klasyfikacja głosów sejmowych, senackich i referendalnych) – patrz pkt 1 a’ ( Doraźne środki zaradcze),
– 36 godzin przy założeniu wyboru wariantu II (dwie klasyfikacje głosów sejmowych, jedna klasyfikacja głosów senackich i jedna klasyfikacja głosów referendalnych) – patrz pkt 1 a’’ ( Doraźne środki zaradcze).
Powyższy wynik, będzie jeszcze bardziej niekorzystny bo PKW w Uchwale nr 211/2023 od pkt 116 do pkt 152 przyjęła procedurę liczenia sklasyfikowanych już kart, która obowiązywała w poprzednich wyborach, gdy nie było prawnego obowiązku klasyfikacji kart przez okazywanie karty. W efekcie klasyfikacja i liczenie polegało na dzieleniu całości kart na kilka grup, które klasyfikowali różni członkowie OKW w tym samym czasie. Procedura ta polega na wielokrotnym liczeniu tych samych kart (dla 3 list wyborczych do Sejmu oznacza to max. 17 etapów liczenia głosów, a każda następna lista wyborcza do Sejmu generuje kolejne 2 etapy). Już teraz wiemy, że list kandydatów jest ok. 10 a więc etapów liczenia będzie max. 31. To jeszcze dodatkowo wydłuży czas procedury ustalania wyniku.
Podsumowując, stoimy wszyscy w obliczu zagrożeń niemożności ustalenia wyniku wyborów i referendum w rozsądnym czasie, a dodatkowo poprzez zmęczenie członków OKW sparaliżowanie prac komisji.
Środki zaradcze
Wstęp
Nowy system kolegialnej klasyfikacji głosów przez okazywanie karty jest na tyle wartościowy, że nie można dopuścić do jego kompromitacji przez bałagan organizacyjny spowodowany przemęczeniem członków OKW i paraliżem prac komisji. Z takim bałaganem mieliśmy już do czynienia w wyborach samorządowych w 2014 r. z powodu nieudolności informatyków a w 2018 r. z powodu podwójnych komisji i arbitralnym zmniejszeniem przez władze samorządowe ilości lokali wyborczych.
1. Doraźne środki zaradcze
a) już od najbliższych wyborów 15 października proponujemy w tej sytuacji zmianę Uchwały nr 211/2023 PKW (pkt 118 – pkt 152) w zakresie ustalenia wyników głosowania poprzez pozostawienie procedury opisanej w/w Uchwale PKW pkt 117 a więc po oddzieleniu kart sejmowych, senackich i referendalnych osobnym policzeniu ich bez uwzględnienia kart przedartych (pierwsze liczenie) z podziałem na karty sejmowe, senackie i referendalne i wpisanie wyników do protokółów bez jakiejkolwiek klasyfikacji a po tymczasowym spakowaniu kart senackich i referendalnych, przystąpienie do pierwszej klasyfikacji przez okazywanie każdej z kart sejmowych bez liczenia ale z podziałem w dwóch wariantach:
S e j m
a’) na karty nieważne, głosy nieważne z podziałem na przyczynę nieważności, głosy ważne z natychmiastowym podziałem na poszczególne listy oraz jednocześnie na poszczególnych kandydatów na tych listach (wariant I optymalny, krótszy czasowo bo z 1-krotną klasyfikacją przez okazywanie każdej karty) – ale wymagający wyposażenia OKW w ok. 200 pojemników na sklasyfikowane głosy ważne oddane na poszczególnych kandydatów odpowiadającą ilości kandydatów na wszystkich listach w danym okręgu plus ok. 30 pojemników (3-krotną ilość list sejmowych w danym okręgu) – na głosy nieważne i 1 na karty nieważne.
a’’) na karty nieważne, głosy nieważne z podziałem na przyczynę nieważności, głosy ważne z natychmiastowym podziałem na poszczególne listy (wariant II minimalny, dłuższy czasowo bo z 2-krotną klasyfikacją przez okazywanie każdej karty) – ale niewymagający wyposażenia OKW w co najmniej 200 pojemników na sklasyfikowane głosy ważne a tylko tyle ile w danym okręgu wyborczym jest list z kandydatami do Sejmu, czyli ok. 10 plus 3 pojemniki na głosy nieważne i 1 na karty nieważne.
b) policzenie sejmowych kart nieważnych i wpisanie wyniku do protokołu (drugie liczenie),
c) policzenie sejmowych głosów nieważnych (trzecie liczenie) z podziałem na trzy przyczyny nieważności (czwarte, piąte i szóste liczenie) i wpisanie wyników do protokołu, d) po zakończeniu wyodrębnienia głosów sejmowych tymczasowe odrębnie dla każdej listy spakowanie bez liczenia wszystkich sklasyfikowanych głosów ważnych oddanych na poszczególne listy z wyjątkiem głosów ważnych oddanych na listę nr 1 – dotyczy tylko wariantu II,
e) przeliczenie głosów ważnych oddanych na listę nr 1 (siódme liczenie) oraz wpisanie wyniku do protokołu ręcznego – dotyczy tylko wariantu II,
f) przystąpienie do drugiej klasyfikacji przez okazanie głosów ważnych na poszczególnych kandydatów z listy nr 1 a następnie przeliczenie głosów oddanych na poszczególnych kandydatów z tej listy (ósme liczenie) po czym po dodaniu wszystkich sum cząstkowych porównaniu ich sumy z ilością głosów oddanych na listę nr 1 i po zakończeniu liczenia wpisanie wyników do protokołu ręcznego oraz spakowanie i opieczętowanie kart z głosami ważnymi oddanymi na listę nr 1 z podziałem na karty z głosami ważnymi oddanymi na poszczególnych kandydatów z listy nr 1 – dotyczy tylko wariantu II.
Następnie zgodnie z algorytmem opisanym w pkt e) i pkt f) należy postąpić z głosami oddanymi na kolejne numery list w kolejności rosnącej – dotyczy tylko wariantu II,
g) po przeliczeniu wszystkich głosów na kartach sejmowych i sprawdzeniu poprawności liczenia, spakowanie ich z podziałem na głosy oddane na poszczególne listy oraz na poszczególnych kandydatów na tych listach,
S e n a t
h) przystąpienie do klasyfikacji przez okazywanie kart senackich z podziałem na karty nieważne, głosy nieważne z podziałem na przyczyny nieważności głosu oraz głosy ważne z jednoczesnym podziałem na głosy oddane na poszczególnych kandydatów do Senatu,
i) policzenie senackich kart nieważnych i wpisanie wyniku do protokołu (drugie liczenie),
j) policzenie senackich głosów nieważnych (trzecie liczenie) z podziałem na trzy przyczyny nieważności głosu (czwarte, piąte i szóste liczenie) i wpisanie wyników do protokółu,
k) policzenie senackich głosów ważnych oddanych na poszczególnych kandydatów (siódme liczenie) i po wpisaniu do protokołu, sprawdzenie poprawności liczenia, spakowanie ich z podziałem na głosy oddane na poszczególnych kandydatów.
R e f e r e n d u m
l) przystąpienie do klasyfikacji przez okazywanie kart referendalnych z podziałem na karty nieważne, głosy nieważne z podziałem na przyczyny nieważności głosu odrębnie dla każdego z czterech postawionych w referendum pytań oraz głosy ważne z jednoczesnym podziałem na głosy osobno pozytywnych „TAK” oraz negatywnych „Nie” odrębnie dla każdego z czterech postawionych w referendum pytań,
UWAGA: ta klasyfikacja wymaga wyposażenia lokalu wyborczego w 16 pojemników na sklasyfikowane głosy ważne dla wszystkich czterech pytań w obrębie jednej karty referendalnej (4 pytania z 2-ma możliwymi do wyboru odpowiedziami „Tak” albo „Nie” dają 16 możliwych wariacji z powtórzeniami czyli 2⁴=16) – będzie to umożliwiało podział klasyfikowanego głosu do odpowiedniego pojemnika, tak więc głos z zaznaczonymi odpowiedziami na kolejne pytanie Nr1, Nr2, Nr3, Nr4 np.:
Tak, Tak, Tak, Tak znajdzie się w pojemniku w ten sposób oznaczonym, następny głos Nie, Nie, Nie, Nie, w kolejnym odpowiednio oznaczonym, następny głos Tak, Nie, Nie, Nie w kolejnym odpowiednio oznaczonym itd.
Karty referendalne zawierające w obrębie jednej karty jednocześnie głosy ważne i nieważne powinny być przed policzeniem odłożone osobno i po zakończeniu liczenia spakowane osobno jako karty ważne z głosami ważnymi i nieważnymi.
Karty referendalne zawierające jedynie głosy nieważne w zakresie wszystkich pytań powinny być po policzeniu spakowane osobno.
Karty referendalne zawierające jedynie głosy ważne w zakresie wszystkich pytań powinny być po policzeniu spakowane osobno.
m) policzenie referendalnych kart nieważnych i wpisanie wyników do protokołu (drugie liczenie),
n) policzenie referendalnych głosów nieważnych dla pierwszego pytania referendalnego (trzecie liczenie) z podziałem na przyczynę nieważności głosu dla tego pytania (czwarte, piąte i szóste liczenie) i wpisanie wyników do protokołu,
o) policzenie referendalnych głosów nieważnych dla drugiego pytania referendalnego (siódme liczenie) z podziałem na przyczynę nieważności głosu dla tego pytania (ósme, dziewiąte i dziesiąte liczenie) i wpisanie wyników do protokołu,
p) policzenie referendalnych głosów nieważnych dla trzeciego pytania referendalnego (jedenaste liczenie) z podziałem na przyczynę nieważności głosu dla tego pytania (dwunaste, trzynaste i czternaste liczenie) i wpisanie wyników do protokołu,
r) policzenie referendalnych głosów nieważnych dla czwartego pytania referendalnego (piętnaste liczenie) z podziałem na przyczynę nieważności głosu dla tego pytania (szesnaste, siedemnaste i osiemnaste liczenie) i wpisanie wyników do protokołu,
s) policzenie referendalnych głosów ważnych z jednoczesnym podziałem na głosy osobno pozytywnych „TAK” oraz negatywnych „Nie” dla pierwszego pytania referendalnego (dziewiętnaste i dwudzieste liczenie) i wpisanie wyników do protokołu,
t) policzenie referendalnych głosów ważnych z jednoczesnym podziałem na głosy osobno pozytywnych „TAK” oraz negatywnych „Nie” dla drugiego pytania referendalnego (dwudzieste pierwsze i dwudzieste drugie liczenie) i wpisanie wyników do protokołu,
u) policzenie referendalnych głosów ważnych z jednoczesnym podziałem na głosy osobno pozytywnych „TAK” oraz negatywnych „Nie” dla trzeciego pytania referendalnego (dwudzieste trzecie i dwudzieste czwarte liczenie) i wpisanie wyników do protokołu,
w) policzenie referendalnych głosów ważnych z jednoczesnym podziałem na głosy osobno pozytywnych „TAK” oraz negatywnych „Nie” dla czwartego pytania referendalnego (dwudzieste piąte i dwudzieste szóste liczenie) i wpisanie wyników do protokołu,
W ten sposób każda karta sejmowa i senacka będzie liczona tylko max. 8 razy a nie max. 31 razy, co zaoszczędzi czas i siły członków OKW.
Dodatkową nie dającą się przecenić wartością jest fakt, że każda karta jest klasyfikowana przez okazanie w wariancie I – tylko jeden raz a w wariancie II – dwa razy i ta klasyfikacja jest niepodważalna bo dokonana przez kolegialną jednoczesną decyzję wszystkich członków OKW a więc nie stwarza konieczności krzyżowych kontroli jak to miało miejsce przy poprzednim systemie ustalania wyniku wyborów!!
x) Postulujemy także w procesie tworzenia końcowego protokołu komputerowego rezygnację zapisanego w Uchwale nr 211/2023 sposobu porównywania wyników w protokole komputerowym z wynikami zapisanymi w protokole ręcznym z odczytywania tych wyników na porównywanie ich bezpośrednio przez wszystkich członków OKW, mężów zaufania i obserwatorów. Przy odczytywaniu bowiem istnieje możliwość manipulacji.
y) Postulujemy również ze względu na wydłużony czas pracy OKW, ustanowienie w instytucjach, w których mieszczą się lokale Obwodowych Komisji Wyborczych dnia wolnego od zajęć (pracy) w dwóch kolejnych dniach następujących po 15 października 2023 r. a więc we wtorek i środę 16 i 17 października 2023 r., aby w żaden sposób nie zakłócać pracy OKW podczas ustalania wyników głosowania w obwodzie.
z) Ze względu na to, że fundamentalnym elementem kampanii referendalnej jest kwestia frekwencji (część podmiotów wzywa do bojkotu referendum by wynik okazał się niewiążący) należy z Uchwały nr 211/2023 usunąć zapisy o podawaniu cząstkowej frekwencji w wyborach parlamentarnych, która to frekwencja jest niemal tożsama z frekwencją referendalną i będzie w ten sposób informacja o frekwencji elementem agitacji. Podawanie frekwencji w dniu referendum może stać się też powodem kwestionowania ważności referendum w składanych do sądów protestach wyborczych.
2. Docelowe środki zaradcze
a) proponujemy zwiększenie ilości obwodów wyborczych poprzez obniżenie górnego progu wielkości obwodu wyborczego z obecnych 4000 mieszkańców do 2000 mieszkańców jeszcze przed przyszłorocznymi wyborami samorządowymi, kiedy OKW będzie miała do przeliczenia nie 3 karty ale nawet 4 karty na jednego wyborcę.
Nadmienić należy, że zwiększenie ilości lokali wyborczych nie musi oznaczać braku kadr do obsadzenia tych dodatkowych lokali – gdyż w nowym systemie ustalania wyników wyborów w obwodzie, ilość członków OKW w trakcie liczenia głosów może być nawet dwukrotnie lub trzykrotnie mniejsza od dotychczasowej.
b) Ponadto postulujemy instalację w lokalu wyborczym urzędowego monitoringu audio-wideo z możliwością transmisji on-line w trakcie wszystkich czynności komisji wyborczej przed głosowaniem, w trakcie głosowania oraz w trakcie ustalania wyników głosowania i tworzenia końcowego protokołu wyborczego w OKW z zachowaniem przepisów RODO.
c) Trzecim naszym postulatem jest likwidacja opisywanego przez nas wielokrotnie lokalu przynależnego, przeznaczonego dla operatora systemu informatycznego i zainstalowanie go w lokalu wyborczym wraz z komputerem i drukarką (obecny stan prawny sankcjonuje bezprawie poprzez zmuszanie członków OKW do dzielenia się na grupy).
Ze strony Stowarzyszenia RKW im. Jerzego Targalskiego Ruch Kontroli Wyborów-Ruch Kontroli Władzy, tak jak i w poprzednich latach, prawodawca może liczyć na naszą pomoc. Wystarczy tylko chcieć z tej pomocy korzystać!!
W imieniu Stowarzyszenia RKW
Marcin Dybowski
Prezes Stowarzyszenia RKW
Andrzej Zdun
Przewodniczący Zarządu Województwa Mazowieckiego Stowarzyszenia RKW
